File:AGAD List Iwana IV Groźnego do Ferdynanda I w sprawie wojny w Inflantach 1.png

Polski: Car przedstawia sytuację polityczną i militarną w Inflantach w związku z rywalizacją polsko-moskiewską o przejęcie opieki nad sekularyzowanym państwem Zakonu Kawalerów Mieczowych. Iwan Groźny przedstawia argumenty o ruskości tych ziem, a także występuje przeciwko mieszkańcom Inflant za ich sprzeniewierzenie się wierze chrześcijańskiej i przejście na luteranizm. Car domaga się, aby byli oni traktowani jako kacerze.

W XVI wieku Wielkie Księstwo Moskiewskie nie posiadało dostępu do Bałtyku i niezamarzających portów. Handel prowadzony z krajami zachodnimi przez Morze Białe był ograniczony tylko do kilku miesięcy w roku. Z tego tez względu car Iwan Groźny chciał podporządkować sobie państwo Zakonu Kawalerów Mieczowych. W 1554 roku wymusił on na zakonie korzystny dla moskiewskich kupców układ handlowy oraz polityczny, w którym Inflanty zobowiązały się do niepopierania akcji antymoskiewskich. Wydarzenia te spowodowały wystąpienie króla polskiego Zygmunta Augusta, który wspólnie z Albrechtem księciem pruskim związali się z opozycyjnym wobec wielkiego mistrza arcybiskupem ryskim Wilhelmem Hohenzollernem. Uwiezienie tego ostatniego przez zakon oraz zabójstwo polskiego posła stały się przyczyną przygotowań wojennych Zygmunta Augusta w 1557 roku. Jednakże do działań militarnych nie doszło, gdyż cesarz Ferdynand doprowadził do porozumienia miedzy królem polskim a wielkim mistrzem Wilhelmem Furstenbergiem. Ten ostatni zwolnił z więzienia arcybiskupa, przeprosił Zygmunta Augusta i zobowiązał się do antymoskiewskiego sojuszu z Rzecząpospolitą. Wywołało to natychmiastową reakcje Iwana Groźnego, który zaatakował państwo zakonne zajmując Dorpat, Narwę, a w 1559 roku wojska moskiewskie doszły do Rygi, a car rozpoczął poszukiwania sojuszników do ostatecznego rozstrzygnięcia kwestii panowania nad Inflantami na swoją korzyść. W tym celu nawiązał kontakty z cesarzem Ferdynandem I, a także innymi dworami niemieckim. Poważną pomoc uzyskał od Lubeki, która była żywo zainteresowana przejęciem handlu z księstwem moskiewskim poprzez Narwę. Stany inflanckie oddały się wówczas pod opiekę Zygmunta Augusta. W 1561 roku zawarty został układ między królem polskim a stanami inflanckimi i wielkim mistrzem Gotardem Kettlerem. Na jego mocy Inflanty stały się częścią królestwa polskiego, rozwiązaniu uległ zakon, a dotychczasowy wielki mistrz dostał w lenno od króla Kurlandię. Ponadto kościół ewangelicki w Inflantach otrzymał swobodę działania. W tym czasie rywalizację polsko-moskiewską o Inflanty włączyły się również Dania i Szwecja zgłaszając w 1560 roku pretensje do Estonii. Początkowo Zygmunt August w walce z Iwanem Groźnym sprzymierzył się z bratem króla szwedzkiego Janem, wydając za niego swoją siostrę Katarzynę. Jednakże Eryk XIV, król szwedzki, uwięził brata i zawarł sojusz z carem, który w 1562 roku rozpoczął działania przeciwko Litwie zdobywając Połock. Wojna toczyła się z kilkoma przerwami aż do 1582 roku i zakończyła się sukcesem Rzeczypospolitej, która utrzymała panowanie w Inflantach. Opis: kopia, jęz. starocerkiewnosłowiański, papier, 220x315 mm, 4 strony

Autor komentarza: Paweł Gut