File:ZAKŁAD SALEZJAŃSKI W OŚWIĘCIMIU, fot. M. Klag (MIK, 1999) (3533709480).jpg

I Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego, 15-26 września 1999

Gród Oświęcim istniał już w XII w., a prawa miejskie otrzymał ok. 1272 r. Z podziału księstwa cieszyńskiego dokonanego po 1315 r. powstało księstwo oświęcimskie, którym władał wówczas książę Władysław. W 1445 r. wydzielono z niego księstwa zatorskie i toszeckie; ziemię oświęcimską dostał książę Jan IV. Sprzedał on swoje księstwo w 1457 r. Kazimierzowi Jagiellończykowi, a ostatecznie przynależność tej ziemi do Korony została potwierdzona w 1564 r. Po pierwszym rozbiorze (1772) Oświęcim znalazł się w granicach zaboru austriackiego. Dominikanie osiedlili się w Oświęcimiu pod koniec XIII w. Kościół pw. Świętego Krzyża oraz klasztor ufundował w 1. poł. XIV w. książę Władysław. Świątynię wzniesiono w całości z cegły, z kamiennymi detalami. Podpalona przez husytów, została odbudowana, lecz nie odzyskała już dawnej świetności. Klasztor ponownie zniszczony przez żołnierzy szwedzkich, został ostatecznie opuszczony pod koniec XVIII w., po kasacie zgromadzenia. Na początku XIX w. zabudowania klasztorne zamieniono na magazyny i popadły one w ruinę. Pod koniec XIX w., dzięki księdzu Andrzejowi Knyczowi, rozpoczęto zbieranie funduszy na odnowę podominikańskiego zespołu. Do jego zagospodarowania wybrał on zgromadzenie salezjanów, zakon założony w Turynie przez św. Jana Bosco w 1859 r., a zajmujący się kształceniem chłopców w zawodach rzemieślniczych. Zakonnicy zobowiązali się do prowadzenia pracy wychowawczej z miejscową młodzieżą i otwarcia szkoły zawodowej. Przejęli tereny podominikańskie i w 1898 r. przedstawili plan działania Zakładu Salezjańskiego. Już rok później zakład przyjął pierwszych wychowanków. Prace restauracyjne zespołu prowadził w latach 1899-1906 architekt Sławomir Odrzywolski z Krakowa, a świątynię odnowiono i przebudowano według projektu Mario Ceradiniego z Turynu (zamieniono dawne dominikańskie prezbiterium na przedsionek odbudowanej świątyni). W 1901 r. kardynał Jan Puzyna poświęcił gmach zakładu, a w 1907 r. poświęcono ołtarze boczne kościoła. Polichromię wnętrza świątyni wykonał oświęcimski malarz Jan Stankiewicz, który namalował także obraz Matki Bożej Wspomożycielki. W 1908 r. władze oświatowe nadały Zakładowi Salezjańskiemu w Oświęcimiu prawa państwowe. Salezjanie zasłynęli z tego, iż dbali o wszechstronny rozwój młodzieży, nie zaniedbując także patriotycznego wychowania. Czynią to do dziś.

---

Salesian Institution in Oświęcim

Oświęcim existed as a fortified motte already in the 12th century, and it received town rights around 1272. After 1315, the division of the Princedom of Cieszyn gave rise to the Princedom of Oświęcim, with Prince Władysław as its ruler. In 1445, the domain was further subdivided, and Prince Jan (John) IV received the Oświęcim lands minus the principalities of Zator and Toszek. He sold his Princedom to King Kazimierz Jagiellończyk in 1457 and the lands’ belonging with the Royal domain were reconfirmed in 1564. After the first partition of Poland in 1772, Oświęcim fell within the borders of the Austrian realm. Dominican friars settled in Oświęcim in the late 13th century. Their Church of the Holy Cross and the monastery were founded in the first half of the 14th century by Prince Władysław. The church was built of brick, with some stone details. After the Hussites set fire to it, the church was rebuilt, but it never managed to return to its former glory. Damaged again by the Swedish army, it was finally abandoned at the end of the 18th century, after the monastic community was disbanded. At the beginning of the 19th century, the monastery buildings were turned into storage space and they fell into disrepair. At the end of the 19th century, thanks to Father Andrzej Knycz, a collection of funds was started in order to restore the former Dominican compound. To have his idea carried through, he chose the Salesian Society, named after St Francis de Sales, established in Turin by Saint John Bosco in 1859. As the Salesians’ mission is to provide vocational education for boys, they undertook to work with the local youths and start a vocational training centre, were selected as its new hosts. They took over the compound, and in 1898 they presented the plan of activities for their Salesian Institution. One year later, the first pupils were admitted. Renovation works were carried out by the architect Sławomir Odrzywolski of Kraków in 1899-1906 and the church was remodelled according to the design of Mario Ceradini of Torino (the old Dominican presbytery being turned into the porch of the newly reconstructed church). In 1901 Cardinal Jan Puzyna inaugurated the quarters of the Institution, and it was not until 1907 that the side altars of the church itself were consecrated. The colourful murals of the church is the creation of a local painter, Jan Stankiewicz, also the author of the Virgin Mary Help of Christians image. In 1908, Educational Authorities granted the Salesian Institution in Oświęcim the status of a national educational establishment. The Salesians were always famous for their attention to comprehensive development of their pupils, without neglecting the patriotic aspect of education. They keep up their good work to this day.