Basque subtitles for clip: File:Ikusgela – Zer da BEZa?.webm

1
00:00:03,310 --> 00:00:03,954
Kaixo!

2
00:00:03,978 --> 00:00:04,946
Egun on!

3
00:00:04,970 --> 00:00:05,340
Bueno

4
00:00:05,500 --> 00:00:06,420
edo gabon.

5
00:00:07,470 --> 00:00:08,120
Aupa!

6
00:00:08,820 --> 00:00:11,820
Alazne Astorga naiz,
eta hau Ikusgela da.

7
00:00:12,220 --> 00:00:15,470
Zehazki, ekonomia ulertzeko
sortu dugun bideo sorta.

8
00:00:15,610 --> 00:00:16,200
Niri

9
00:00:16,500 --> 00:00:20,716
diru kontuak, ekonomia eta gauza horiek
ez zaizkit gehiegi interesatu sekula.

10
00:00:20,741 --> 00:00:22,349
Baina aktorea naiz,

11
00:00:22,440 --> 00:00:26,510
eta lanean hasi naizenetik,
gauza asko ikasi behar izan ditut.

12
00:00:26,590 --> 00:00:27,890
Horregatik nago hemen;

13
00:00:28,080 --> 00:00:28,680
zuk

14
00:00:28,970 --> 00:00:31,511
nire akats berdinak
egin ez ditzazun!

15
00:00:31,535 --> 00:00:32,786
Adibidez:

16
00:00:32,810 --> 00:00:34,350
Badakizu zer den BEZa?

17
00:00:35,390 --> 00:00:35,960
Nik Bez!

18
00:00:36,753 --> 00:00:37,740
Bueno bai.

19
00:00:38,130 --> 00:00:41,750
Baina ez pentsa, ez nuen
erabat ulertzen orain gutxi arte!

20
00:00:41,970 --> 00:00:42,520
BEZak

21
00:00:42,712 --> 00:00:45,812
Balio Erantsiaren gaineko
Zerga esan nahi du.

22
00:00:46,170 --> 00:00:47,720
Hor daukagu lehenengo pista.

23
00:00:47,930 --> 00:00:48,856
Zerga bat da.

24
00:00:48,880 --> 00:00:50,013
Eta zer da zerga bat?

25
00:00:50,037 --> 00:00:51,790
Ea zer dioen Wikipediak:

26
00:00:52,760 --> 00:00:58,380
Zergak sistema fiskalean, zergapekoari
egokitzen zaizkion tributu eta kargak dira,

27
00:00:58,696 --> 00:00:59,970
herritarrek derrigorrez...

28
00:01:00,730 --> 00:01:03,908
Zergak dira, azken finean,
herritarrok zein enpresek

29
00:01:03,933 --> 00:01:06,934
erakunde publikoei
ordaintzen diegun hori.

30
00:01:07,320 --> 00:01:10,770
Gero, ondo bidean, diru horrekin
gastu publikoak ordaintzeko.

31
00:01:11,040 --> 00:01:13,614
Azpiegiturak, langile publikoak,

32
00:01:13,638 --> 00:01:16,093
soldatak, pentsioak, hezkuntza,

33
00:01:16,118 --> 00:01:17,420
osasungintza...

34
00:01:18,196 --> 00:01:21,348
Bi motatakoak daude,
ordaintzeko moduaren arabera:

35
00:01:21,372 --> 00:01:22,290
zuzenekoak

36
00:01:22,370 --> 00:01:23,840
eta zeharkakoak.

37
00:01:24,310 --> 00:01:25,510
Zuzeneko zergak.

38
00:01:25,830 --> 00:01:29,590
Zuzenean pertsonei edo enpresei
eragiten diguten zergak dira;

39
00:01:29,615 --> 00:01:33,181
guri aplikatzen zaizkigunak
etekin bat lortu dugulako

40
00:01:33,220 --> 00:01:35,500
edota ondasun
bat erabiltzeagatik.

41
00:01:35,525 --> 00:01:38,328
Zerga mota honen
barruan, ezagunena

42
00:01:38,947 --> 00:01:40,180
PFEZ da.

43
00:01:40,550 --> 00:01:43,370
Pertsona fisikoen
errentaren gaineko zerga.

44
00:01:44,030 --> 00:01:45,990
Beste batean azalduko
dizuet sakonago.

45
00:01:46,220 --> 00:01:50,034
Zeharkakoak aldiz, kontsumoaren
araberako zergak dira.

46
00:01:50,059 --> 00:01:54,834
Erosi edo kontsumitutako produktu
zein zerbitzuen gainean ezartzen dira.

47
00:01:55,200 --> 00:01:57,890
Eta salgaien
prezioan eragiten du;

48
00:01:58,150 --> 00:01:58,940
bai behintzat,

49
00:01:59,050 --> 00:02:00,300
azken eroslea bazara.

50
00:02:00,420 --> 00:02:02,410
Mota honen adibide garbiena da

51
00:02:02,580 --> 00:02:03,250
BEZa

52
00:02:03,530 --> 00:02:03,900
Hau

53
00:02:04,040 --> 00:02:07,500
denok ordaintzen dugu
edozer erosten dugunean.

54
00:02:08,060 --> 00:02:09,820
Seguru gertatu zaizula inoiz

55
00:02:09,960 --> 00:02:11,990
jatetxe baten bat-batean

56
00:02:12,450 --> 00:02:13,290
kontua

57
00:02:14,260 --> 00:02:16,280
espero baino garestiago izatea.

58
00:02:16,810 --> 00:02:18,260
Askotan horregatik da,

59
00:02:18,520 --> 00:02:22,530
ikusi dituzun prezioei
BEZaren zatia falta zitzaielako.

60
00:02:23,310 --> 00:02:24,060
Hala ere,

61
00:02:24,400 --> 00:02:25,550
ez dakizu zer den?

62
00:02:25,990 --> 00:02:27,330
Lasai. Ea horrela:

63
00:02:27,620 --> 00:02:28,140
IVA

64
00:02:28,250 --> 00:02:32,780
edo Inpuesto sobre el valor añadido
espainieraz, Hego Euskal Herrian.

65
00:02:33,110 --> 00:02:34,650
eta Ipar Euskal Herrian

66
00:02:35,060 --> 00:02:40,530
Taxe sur la valeur
ajoutée edo TVA frantsesez,

67
00:02:41,350 --> 00:02:41,830
barkatu.

68
00:02:42,270 --> 00:02:44,170
Ez dut ondo
kontrolatzen frantsesa,

69
00:02:44,680 --> 00:02:46,630
baina produktu guztiek

70
00:02:46,840 --> 00:02:48,060
ez dute BEZ berbera.

71
00:02:48,620 --> 00:02:51,320
Eta herrialde bakoitzean
ezberdina da ehunekoa.

72
00:02:51,470 --> 00:02:52,570
Hego Euskal Herrian,

73
00:02:52,780 --> 00:02:55,310
BEZ orokorra %21ekoa da,

74
00:02:55,640 --> 00:02:59,220
eta Ipar Euskal
Herrian aldiz, %20koa.

75
00:02:59,750 --> 00:03:01,100
Baina bi kasuetan,

76
00:03:01,340 --> 00:03:04,735
oinarrizko produktuengatik,
gutxiago ordaintzen da;

77
00:03:04,760 --> 00:03:06,614
eskuragarriagoak izan daitezen.

78
00:03:06,670 --> 00:03:09,881
Hego Euskal Herrian,
adibidez, % 10 ordaintzen dugu

79
00:03:09,906 --> 00:03:11,794
zenbait produktu
eta zerbitzutan.

80
00:03:12,060 --> 00:03:14,730
Elikagai gehienek,
edo jatetxeek, adibidez,

81
00:03:14,810 --> 00:03:15,860
BEZ hori dute.

82
00:03:16,120 --> 00:03:18,520
Eta oinarrizko
oinarrizkoenak direnetan,

83
00:03:18,750 --> 00:03:20,283
%4 ordaintzen dugu.

84
00:03:20,308 --> 00:03:22,615
Ogia, esnea eta antzekoak...

85
00:03:22,640 --> 00:03:25,023
Edo behar bereziak
dituztenentzako

86
00:03:25,048 --> 00:03:27,052
ibilgailuak, medikamentuak…

87
00:03:27,630 --> 00:03:28,170
Hemen

88
00:03:28,280 --> 00:03:29,230
aldarrikapen

89
00:03:29,780 --> 00:03:31,170
txiki bat sartu nahi dut.

90
00:03:31,670 --> 00:03:33,410
Hego Euskal Herrian, adibidez,

91
00:03:33,460 --> 00:03:36,500
hilekoarentzat erabiltzen
ditugun produktuak

92
00:03:36,810 --> 00:03:38,970
ez dira oinarrizkotzat hartzen,

93
00:03:39,360 --> 00:03:41,710
eta %10 ordaintzen dugu.

94
00:03:41,890 --> 00:03:43,840
Zer dago oinarrizkoagorik

95
00:03:44,080 --> 00:03:44,957
hori baino?

96
00:03:45,350 --> 00:03:46,183
Eh?

97
00:03:46,470 --> 00:03:47,639
Azken argibide bat,

98
00:03:47,664 --> 00:03:49,324
baina garrantzitsua dena:

99
00:03:49,500 --> 00:03:51,425
Autonomoek edo enpresek

100
00:03:51,450 --> 00:03:53,913
lehengaiak edo tresnak
erosten ditugunean

101
00:03:53,938 --> 00:03:57,602
horri dagokion BEZa
ordaintzen dugu denok bezala;

102
00:03:57,657 --> 00:03:58,942
baina aldi berean,

103
00:03:59,120 --> 00:04:00,959
BEZa kobratu ere egiten dugu,

104
00:04:00,984 --> 00:04:03,784
gure produktua edo
zerbitzua saltzen dugunean.

105
00:04:04,340 --> 00:04:06,916
Hiru-hilabetean behin,
ordaindu dugunaren

106
00:04:06,941 --> 00:04:10,334
eta kobratu dugunaren arteko
aldearen kalkulua egiten da.

107
00:04:10,820 --> 00:04:14,040
BEZaren likidazioa
esaten zaion prozesu horri.

108
00:04:14,960 --> 00:04:17,730
Ordaindu duguna baino
gehiago kobratu badugu,

109
00:04:17,940 --> 00:04:21,030
Ogasunari eman behar
diogu diferentzia hori.

110
00:04:21,260 --> 00:04:24,208
Ba orain badakizue
lehen ez zenekiten zerbait.

111
00:04:24,233 --> 00:04:26,954
Ondo erreparatu zuen
erosketen fakturei,

112
00:04:27,160 --> 00:04:30,662
eta argi ikusiko duzue
non dagoen BEZa!

113
00:04:30,707 --> 00:04:32,451
Zaindu, eta

114
00:04:32,570 --> 00:04:35,810
ZER GAldetu baduzue,
iruzkinetan idatzi!

115
00:04:36,070 --> 00:04:37,220
Laster arte!