Basque subtitles for clip: File:Ikusgela - Homero.webm

1
00:00:03,200 --> 00:00:07,070
Bere tripulatzaile guztiak hiltzen
utzi zituen heroi greziar bat,

2
00:00:07,250 --> 00:00:10,340
hamar urte behar izan
zituena etxera itzultzeko,

3
00:00:10,550 --> 00:00:12,490
bi astetan itzuli zitekeenean...

4
00:00:12,800 --> 00:00:14,660
Badakizu nortaz ari naizen?

5
00:00:15,260 --> 00:00:17,300
Ulises heroi
greziarraz ari naiz.

6
00:00:17,470 --> 00:00:21,090
Homero poetaren klasikoaren
Odisea liburuko protagonistaz.

7
00:00:21,310 --> 00:00:24,768
Bideo honetan, literatura
idatziaren jatorrira joango gara,

8
00:00:24,792 --> 00:00:27,199
gure literaturaren eta
kultur pentsamenduaren

9
00:00:27,223 --> 00:00:30,263
oinarria ezarri zituen obrara.

10
00:00:33,250 --> 00:00:36,670
Troiako gerra amaiturik bizirik
iraun zutenak etxera itzuli ziren,

11
00:00:36,890 --> 00:00:37,973
Ulises izan ezik,

12
00:00:38,440 --> 00:00:40,690
ez baitzen jainkoen
nahia hura bere etxera,

13
00:00:41,020 --> 00:00:42,410
Itaka Uhartera, itzultzea.

14
00:00:44,110 --> 00:00:46,160
Halako obra bat
ulertu ahal izateko,

15
00:00:46,290 --> 00:00:48,770
autorea ezagutzetik hasi
beharko dugu, ez, Imanol?

16
00:00:48,790 --> 00:00:51,247
Bai, has gaitezen
autorea ezagutzetik:

17
00:00:51,272 --> 00:00:54,228
Homero poeta greziar
klasikoa izan zen.

18
00:00:54,253 --> 00:00:56,951
Odisea eta Iliada
lan ezagunen egilea.

19
00:00:56,988 --> 00:01:00,450
Nahiz eta bere egiletasuna
zalantzan jartzen den askotan.

20
00:01:00,486 --> 00:01:04,839
Egia esan ez dakigu ezer Homerori
buruz: batzuk diote itsua zela,

21
00:01:04,864 --> 00:01:09,021
besteek poeta ibiltaria,
emakumezkoa dela dioenik ere bada…

22
00:01:09,070 --> 00:01:10,890
Ez gara orain hor sartuko…

23
00:01:11,270 --> 00:01:16,830
Homerok mende batzuk lehenago gertatutakoak
ekarri zituen idatzira Odisean eta Iliadan.

24
00:01:16,855 --> 00:01:20,937
Iliadan, 10 urte iraun zituen
gerra bat kontatzen da:

25
00:01:21,004 --> 00:01:24,620
Troiako gerrarengatik
da ezaguna, batez ere.

26
00:01:24,640 --> 00:01:29,183
Ulises Odisea liburuko protagonista
izan arren, Iliadan ere azaltzen da.

27
00:01:29,207 --> 00:01:31,480
Iliadan ez du
protagonismo berezirik,

28
00:01:31,560 --> 00:01:33,990
gerlari bat da askoren
artean; gudaburu bat.

29
00:01:34,040 --> 00:01:34,965
Hala ere,

30
00:01:34,990 --> 00:01:38,312
Iladan ikusten da Ulises
bera fidakaitza dela.

31
00:01:38,337 --> 00:01:43,545
Adibidez, gau batean eraso batean lo
dauden troiar pila bat akabatzen ditu.

32
00:01:43,570 --> 00:01:47,271
Odiseako kontakizuna gerra
horren amaieran abiatuko da,

33
00:01:47,295 --> 00:01:51,035
Ulisesek bere etxera itzultzeko
bidaia abiatzen duenean.

34
00:01:51,059 --> 00:01:53,470
Hamar urte beharko
ditu Itakara iristen,

35
00:01:53,610 --> 00:01:57,779
Hamar urte zain dagoen bere
emazte Peneloperengana heltzeko.

36
00:01:57,804 --> 00:02:01,538
Hamar urte bi astetan egin
zitekeen bidaia bat egiteko.

37
00:02:01,562 --> 00:02:06,830
Ziurrenik, greziar literatura osoko
orientazio txarrena duen tipoa da!

38
00:02:06,880 --> 00:02:11,830
Penelopek eta Ulisesen seme
Telemakok ez dakite Ulises bizirik dagoen.

39
00:02:11,865 --> 00:02:16,361
Gerratik bizirik ateratako beste gerlari
guztiak etxeratu dira, baina, bera ez.

40
00:02:16,468 --> 00:02:18,838
Eta emakumea zain eta zain…

41
00:02:18,870 --> 00:02:23,620
Homerok kontatzen digu Ogigia
izeneko irla batean dagoela Ulises,

42
00:02:24,010 --> 00:02:26,840
Kalipso izeneko
ninfa batek atxilotua.

43
00:02:27,080 --> 00:02:28,559
Atxilotua edo.

44
00:02:28,584 --> 00:02:32,151
Ninfa ezin ederragoa da
Kalipso Ulisesentzat eta

45
00:02:32,175 --> 00:02:35,384
ez daukagu oso garbi
zenbateraino dagoen behartuta han.

46
00:02:35,409 --> 00:02:38,940
Bueno, kontua da, bere
tripulazioari hiltzen utzi ondoren,

47
00:02:38,964 --> 00:02:41,451
ninfa pila batekin
enrollatu ondoren,

48
00:02:41,475 --> 00:02:45,210
irlatik ihes egin eta beste
mila eta bat abenturen ondoren;

49
00:02:45,440 --> 00:02:50,320
etxetik atera zenetik 20 urtetara
Ulisesek lortzen du etxera itzultzea.

50
00:02:50,344 --> 00:02:52,550
Eta eskalez
mozorrotuta itzultzen da

51
00:02:52,830 --> 00:02:54,120
inork ezagutu ez dezan.

52
00:02:58,872 --> 00:03:02,174
Ateneak burutazio hauxe
sartu zion buruan Peneloperi:

53
00:03:02,660 --> 00:03:04,520
Arkua eta gezia ateratzea,

54
00:03:04,720 --> 00:03:06,300
ezkongaiak lehia zitezen.

55
00:03:09,440 --> 00:03:10,545
Ordurako,

56
00:03:10,570 --> 00:03:13,520
Grezia aro berri batean
murgiltzen hasia zen.

57
00:03:13,848 --> 00:03:18,098
Orduantxe hasi ziren erresumak
sortzen eta gizakia konturatu zen

58
00:03:18,160 --> 00:03:21,264
boterean egoteko heroi
indartsua izateaz gainera,

59
00:03:21,288 --> 00:03:25,500
bizkorra eta zentzuduna izan
beharra zegoela eta, batez ere,

60
00:03:25,860 --> 00:03:29,660
amarruak, tranpak, engainuak
erabiltzen jakin behar zela.

61
00:03:29,685 --> 00:03:33,820
Politika arte engainatzailea dela
oso garbi jasotzen da Odisean.

62
00:03:33,950 --> 00:03:37,135
Badirudi gauzak ez
direla asko aldatu…!

63
00:03:37,160 --> 00:03:42,175
Ulisesek engainua, azpikeria
eta tranpa erabiliko ditu

64
00:03:42,200 --> 00:03:45,568
sortu zaizkion estuasun
guztietatik onik ateratzeko.

65
00:03:45,593 --> 00:03:47,689
Ulises gezurtia da, tranpatia.

66
00:03:47,713 --> 00:03:50,664
Eta pertsona askoren
heriotzaren erantzulea.

67
00:03:50,688 --> 00:03:54,740
Ez nuke Ulisesekin
gaizki konpondu nahiko!

68
00:03:54,810 --> 00:04:00,030
Esan beharrik ez dago gizonezkoak direla
protagonista ia bakar kontakizun osoan.

69
00:04:00,470 --> 00:04:03,805
Emakumeak objektu
dira, inoiz ez subjektu.

70
00:04:03,830 --> 00:04:06,068
Gerra emakume
batengatik hasi zuten,

71
00:04:06,092 --> 00:04:09,390
baina borrokak eta abenturak
gizonek biziko dituzte.

72
00:04:09,660 --> 00:04:14,777
Eta kasu emakumea emazte
zintzoaren paperetik ateratzen bada,

73
00:04:14,801 --> 00:04:17,300
ezta pentsatu ere
beste inorekin oheratzea.

74
00:04:17,390 --> 00:04:20,578
Penelopek 20 urtez itxaron
behar izan zion Ulisesi,

75
00:04:20,602 --> 00:04:23,420
josi eta josi, eta desjosi,
eta josi berriz ere;

76
00:04:23,470 --> 00:04:25,821
eta urteak ez dira
berehalakoan pasatzen…

77
00:04:25,846 --> 00:04:30,765
Bitartean gizona bai, Ulises bai, bera
egon zitekeen nahi adina emakumerekin.

78
00:04:30,790 --> 00:04:33,161
Hori bai, gero ziurtatuko digu

79
00:04:33,185 --> 00:04:36,950
bera beti izan zaiola fidel
Peneloperi… <i>bere bihotzean</i>.

80
00:04:37,110 --> 00:04:40,880
Odisean ere emakumeen
aurkako gorrotoak ez du etenik:

81
00:04:40,960 --> 00:04:46,361
emakume moduan irakurtzen diren
munstroz eta ziklopez betetako liburua da.

82
00:04:46,522 --> 00:04:50,277
Gizonezkoak heriotzera
eramateraino limurtzen dituzten

83
00:04:50,302 --> 00:04:52,269
laminak azaltzen dira, adibidez.

84
00:04:52,310 --> 00:04:55,077
Edo, Eszila, hortzak
dituen olagarroa;

85
00:04:55,102 --> 00:04:59,523
eta Karibdis, gizonezkoak galbidera
eramango dituen zurrunbiloa.

86
00:04:59,548 --> 00:05:03,210
Bueno, gatozen harira
berriz ere, 20 urteren ondoren

87
00:05:03,230 --> 00:05:05,980
Ulises Itakara iritsi
berritan utzi dugu,

88
00:05:06,040 --> 00:05:07,450
eskalez mozorrotuta.

89
00:05:07,500 --> 00:05:11,950
Eta oso kezkatuta dago Penelope
fidela izan zaion edo ez jakitearekin.

90
00:05:12,000 --> 00:05:15,190
Emaztea ez baldin bazaio
fidel izan, hil egingo luke.

91
00:05:15,290 --> 00:05:17,360
Ulises ez da emazteaz fio,

92
00:05:17,569 --> 00:05:22,179
baina Penelope ere ez da fio eskalez
mozorrotuta agertu den Ulisesekin.

93
00:05:22,470 --> 00:05:25,156
Benetan eskale hori Ulises da?

94
00:05:25,181 --> 00:05:26,139
Kontakizunean,

95
00:05:26,164 --> 00:05:28,130
badirudi Ulisesek moduren batean

96
00:05:28,270 --> 00:05:31,260
Peneloperen leialtasuna frogatu
nahi duela, baina azkenean

97
00:05:31,450 --> 00:05:34,390
Penelope izango da
Ulises proban jarriko duena.

98
00:05:34,530 --> 00:05:38,170
Senar-emazteen ohea gelatik
ateratzeko eskatzen dio Ulisesi.

99
00:05:38,380 --> 00:05:41,992
Honek badaki ohe hori ezin
dela dagoen lekutik mugitu

100
00:05:42,016 --> 00:05:44,730
eta hala frogatzen
du bera dela Ulises.

101
00:05:45,071 --> 00:05:50,366
Ulisesek, orduan, zurgin trebe baten
gisa, ohea nola egin zuen azaltzen dio,

102
00:05:50,391 --> 00:05:54,081
eta oheak dituen ñabardura
guztiak kontatzen dizkio.

103
00:05:54,130 --> 00:05:55,588
Hori guztia entzutean,

104
00:05:55,612 --> 00:05:59,740
Peneloperi belaunak indarrik gabe
geratzen zaizkio eta esaten dio senarrari:

105
00:06:00,890 --> 00:06:04,320
Ez haserretu, Ulises,
segituan onartu ez haudalako,

106
00:06:04,770 --> 00:06:08,250
norbaitek engainatuko ote
ninduen beldur bainintzen.

107
00:06:08,430 --> 00:06:12,850
Orain argi eta garbi erakutsi
dizkidak gure oheko ñabardura guztiak,

108
00:06:12,920 --> 00:06:14,807
beste inork ikusi gabeak.

109
00:06:14,891 --> 00:06:16,766
Nire bihotza heurea duk,

110
00:06:16,790 --> 00:06:18,440
burdinazkoa baderitzok ere.

111
00:06:18,464 --> 00:06:23,562
Ulisesek malkoei eutsi ezinik, emazte
zintzoa besarkatu eta negar egiten du

112
00:06:23,587 --> 00:06:26,880
Askoren ustez hor amaitu
behar zuen kontakizunak,

113
00:06:26,970 --> 00:06:29,658
benetako maitasun
istorio guztien moduan,

114
00:06:29,682 --> 00:06:32,690
Ulises eta Penelope
zoriontsu elkarri bilduta zeudela.

115
00:06:33,090 --> 00:06:35,215
Baina ez, ez zen
horrela gertatu.

116
00:06:35,240 --> 00:06:39,050
Telesailetan bezala, beste denboraldi
batzuk behar zituen kontakizunak.

117
00:06:39,060 --> 00:06:41,777
Ulises gizon jeloskorra
eta gupidagabea da,

118
00:06:41,801 --> 00:06:46,887
gerran emandako hamar
urteetan ikusitako odola nahikoa ez

119
00:06:46,912 --> 00:06:50,452
eta Peneloperen ezkongai
guztiak akabatzen ditu bere lagunen

120
00:06:50,492 --> 00:06:52,646
eta Atenea jainkosaren
laguntzarekin.

121
00:06:52,671 --> 00:06:54,641
Eta horrek arazo bat sortzen du,

122
00:06:54,700 --> 00:06:59,682
Odisea ez delako Iliada, hemen ez dago
hildakoak justifikatu ditzakeen gerrarik.

123
00:06:59,707 --> 00:07:05,460
Mendeku gosez, hildako ezkongaien senideak
Ulises hiltzeko asmotan etortzen dira.

124
00:07:05,710 --> 00:07:10,078
Eskerrak Ateneak Olinpotik
jaitsi eta bakea ezarri zuen,

125
00:07:10,103 --> 00:07:14,541
Itakan ez baitzen bestela pertsona
bakar bat ere bizirik egongo.

126
00:07:14,583 --> 00:07:19,523
Eta horixe da azken gogoeta: Jainkoaren
esku-hartze honengatik izan ez balitz,

127
00:07:19,564 --> 00:07:22,550
gizakiek elkar hiltzen
jarraituko zuketen.

128
00:07:22,629 --> 00:07:25,779
Odisea bake-garaian
kokatutako poema da,

129
00:07:25,930 --> 00:07:29,123
baina gogorarazten
digu gu gizakiok

130
00:07:29,147 --> 00:07:32,460
ez garela inoiz bereziki
onak izan gerra atzean uzten.

131
00:07:32,530 --> 00:07:36,599
Hau Ikusgela da, literatura
unibertsalari irekitako gela bat.

132
00:07:36,624 --> 00:07:39,700
Mundua beste begi
batzuekin idazteko,

133
00:07:39,725 --> 00:07:42,605
mundua beste letra
batzuekin ikusteko.