Basque subtitles for clip: File:Ikusgela - Safo.webm

1
00:00:03,350 --> 00:00:06,348
Emakumeen arteko desira
izendatzeko erabiltzen dira

2
00:00:06,372 --> 00:00:08,750
lesbianismoa eta
safismoa hitzak.

3
00:00:09,120 --> 00:00:11,200
Badakizu nondik
datozen bi hitz horiek?

4
00:00:11,490 --> 00:00:14,000
Safo poeta greziarra
dago jatorrian.

5
00:00:14,140 --> 00:00:16,639
Safo Lesbos irlan sortu zen,

6
00:00:16,664 --> 00:00:19,410
kristo aurretik
600. urte inguruan.

7
00:00:21,790 --> 00:00:24,752
Ez dut uste zerua
eskuekin ukitu dezakedanik

8
00:00:27,919 --> 00:00:31,549
Ez dut uste geuk ere Safo
eskuekin ukitu ahal izango dugunik,

9
00:00:31,780 --> 00:00:35,140
inoiz ez dugulako ezagutuko
Saforen poesia osoa.

10
00:00:35,590 --> 00:00:39,268
Alexandriako liburutegia erre zenean
bere lana ia osorik galdu zelako.

11
00:00:39,292 --> 00:00:41,630
Badakigu Saforenak
bederatzi liburu zirela.

12
00:00:41,890 --> 00:00:45,070
Kalkulatzen da 10.000
poema inguru izan zitezkeela.

13
00:00:45,090 --> 00:00:48,505
Eta 10.000 horietatik asko
galdu ditugu bidean Itziar, asko.

14
00:00:48,530 --> 00:00:52,493
Liburu honetan dago iritsi zaigun
Saforen poesia guztia bilduta.

15
00:00:52,518 --> 00:00:54,980
Bertan daude hamar
bat poema ia osorik,

16
00:00:55,160 --> 00:00:57,330
200 testu zati,
hitz solte batzuk

17
00:00:57,560 --> 00:01:00,690
eta Afroditari eskainitako
ereserki edo himno bat.

18
00:01:00,714 --> 00:01:03,599
Saforen testuek
ia 3000 urte dituzte.

19
00:01:03,624 --> 00:01:06,630
Eta hala ere,
gaurkotasun handia dute.

20
00:01:06,730 --> 00:01:11,174
Bere hitzak ez dira kadukatu jogurt
greziarrak iraungi daitezkeen bezala.

21
00:01:11,198 --> 00:01:15,820
Eta entzun, gauza asko esatera
baitator Safo sinpletasun indartsu batekin.

22
00:01:19,250 --> 00:01:20,380
Batzuek diotenez,

23
00:01:20,579 --> 00:01:21,709
zaldizko tropa bat da

24
00:01:21,734 --> 00:01:23,953
Lur ilunean dagoen
gauzarik ederrena;

25
00:01:24,620 --> 00:01:27,208
Beste batzuentzat,
berriz, infanteriazkoa;

26
00:01:27,640 --> 00:01:28,788
Eta besteen arabera,

27
00:01:28,960 --> 00:01:29,997
itsasontziena;

28
00:01:30,460 --> 00:01:31,640
Niretzat, ordea,

29
00:01:31,810 --> 00:01:33,200
norberak maite duena da.

30
00:01:37,070 --> 00:01:41,134
Historiako poema bakezalerik
hunkigarrienaren hasiera baino ez da hori.

31
00:01:41,159 --> 00:01:43,930
Zintzo hitz egiten du
Safok, zintzo eta argi.

32
00:01:44,200 --> 00:01:46,890
Safok munduan egoteko
modu bat erakusten du,

33
00:01:47,050 --> 00:01:49,100
modu pausatu eta patxadatu bat,

34
00:01:49,370 --> 00:01:51,440
poesiak eskatzen duen moduan.

35
00:01:53,340 --> 00:01:55,490
Ez da egokia Musen
zerbitzarien etxean

36
00:01:55,880 --> 00:01:57,440
atsekabe doinuak egotea,

37
00:01:57,910 --> 00:02:00,283
ez baitzaigu hori
inolaz ere komeni

38
00:02:04,420 --> 00:02:06,857
Ezaguna da oso bere
etxeari musen zerbitzarien

39
00:02:06,881 --> 00:02:09,470
etxea deitzen
dion testu zati hori.

40
00:02:09,660 --> 00:02:12,173
Emakume talde bat Saforen
inguruan elkartzen zen.

41
00:02:12,198 --> 00:02:13,325
Hori badakigu.

42
00:02:13,350 --> 00:02:16,250
Baina elkarrengandik ikasi nahi
zutelako elkartzen al ziren han?

43
00:02:16,380 --> 00:02:20,325
Edo Safo irakaslea zen eta gainerako
emakumeak bere ikasleak ziren?

44
00:02:20,350 --> 00:02:24,100
Kofradia erlijioso baten
antzeko zerbait ote zen hangoa?

45
00:02:24,500 --> 00:02:26,803
Edo erotiko hitzak
grezieraz duen

46
00:02:26,827 --> 00:02:29,310
zentzu eder eta zabalaren
bueltan biltzen ziren?

47
00:02:29,500 --> 00:02:31,588
Zerk lotzen zituen? Zerk batzen?

48
00:02:31,613 --> 00:02:33,948
Saforen testuak
irakurrita, argi dago,

49
00:02:33,972 --> 00:02:36,730
emakumeen arteko
harremana erotikoa ere bazela;

50
00:02:37,190 --> 00:02:40,777
etxe hori ez zegoela antolatuta
instituzio zurrun baten erara.

51
00:02:40,801 --> 00:02:45,675
Safo bertan bizi zen eta zenbait
emakumek egonaldiak egiten zituzten bertan.

52
00:02:45,700 --> 00:02:49,480
Eta emakume haiek Saforen
maitasun erraiak astintzen zituzten.

53
00:02:52,230 --> 00:02:53,700
Badator Eros zerutik,

54
00:02:54,090 --> 00:02:56,030
purpura-koloreko kapaz estalia

55
00:02:59,920 --> 00:03:02,830
Zer dakigu Mitileneko
Saforen bizitzari buruz?

56
00:03:02,960 --> 00:03:05,746
Badirudi Saforen
familia aristokratikoak

57
00:03:05,770 --> 00:03:08,171
gorabehera
ekonomikoak izan zituela.

58
00:03:08,195 --> 00:03:12,340
Badakigu Sizialara exiliatu behar
izan zuela arrazoi politikoak medio.

59
00:03:12,430 --> 00:03:15,183
Badakigu ezkondu
eta alaba bat izan zuela.

60
00:03:15,207 --> 00:03:17,403
Eta badakigu poeta lirikoa zela.

61
00:03:17,427 --> 00:03:22,020
Alegia, lira jotzen zuela letrak
idatzi eta errezitatzearekin batera.

62
00:03:22,200 --> 00:03:27,148
Letrei musika jartzen zien eta jendaurreko
emanaldietan hartzen zuen parte;

63
00:03:27,172 --> 00:03:30,280
jaialdietan, errituetan,
banketeetan, ospakizunetan…

64
00:03:30,510 --> 00:03:33,760
Safok asmatu zuen
Mixolidio harmonia edo tonua.

65
00:03:36,520 --> 00:03:39,827
Eta asmatu zuen plektroa,
lira jotzeko instrumentu bat,

66
00:03:39,852 --> 00:03:44,428
baita liraren antzeko beste
instrumentu bat ere, pektisa.

67
00:03:44,452 --> 00:03:47,436
Wikipedia ez zuen berak asmatu,
baina ez zitzaion asko falta!

68
00:03:47,750 --> 00:03:50,963
Eta nola kontatu du historiak
horrelako sortzaile handi bat?

69
00:03:50,987 --> 00:03:53,213
Zer esan da berari buruz?

70
00:03:53,238 --> 00:03:56,713
Ba begira, Tacianok, II.
mendeko idazle kristau batek

71
00:03:56,738 --> 00:04:00,605
Safori buruz esan zuen
ninfomana eta prostituta zela,

72
00:04:00,630 --> 00:04:02,510
eta haragikeriari
kantatzen ziola.

73
00:04:02,620 --> 00:04:07,170
Erromatarren garaian, Ovidiok kontatu
eta kantatu zuen Safok maite minez,

74
00:04:07,194 --> 00:04:09,070
bere buruaz beste egin zuela.

75
00:04:09,180 --> 00:04:11,651
Ovidiok Safo
horrela betikotu zuen:

76
00:04:11,675 --> 00:04:16,350
bere buruaz beste egiten amaitu
zuen maitale heterosexual frustratu bat.

77
00:04:16,370 --> 00:04:20,802
Ovidiok sortutako elezaharrak
mende askotan ezkutatu zuen

78
00:04:20,827 --> 00:04:22,390
Saforen talentu neurgaitza.

79
00:04:22,630 --> 00:04:25,630
Saforen inguruan ere sortu
zen beste uste gaizto bat:

80
00:04:25,820 --> 00:04:28,099
itsusia zela eta
deformatu samarra,

81
00:04:28,123 --> 00:04:31,310
hauts koloreko azala
zuela eta txikia zela.

82
00:04:31,840 --> 00:04:32,775
Penagarria,

83
00:04:32,800 --> 00:04:37,270
penagarria da ikustea Saforen irudia
eta izaera nola desitxuratu dituzten.

84
00:04:37,430 --> 00:04:42,210
Zergatik nahi izan zuten azpimarratu
Saforen ustezko itsusitasun hori?

85
00:04:42,370 --> 00:04:45,605
Zergatik fikzionatu zuten
Safo bere buruaz beste egiten?

86
00:04:45,630 --> 00:04:49,750
Aparteko emakumezko poeta
izateak mesfidantza sortzen zuen.

87
00:04:50,160 --> 00:04:53,260
Igual itsusia zen, igual ederra
zen, baina zer inporta du horrek?

88
00:04:53,620 --> 00:04:58,590
Nola onartuko zuten zoriontsu izatea
emakumez inguratutako emakume poeta bat?

89
00:04:58,610 --> 00:05:03,971
Eredu okerra zen ondorengo
emakumeentzat, arriskutsua.

90
00:05:03,996 --> 00:05:06,482
Safo irudikatu
beharra zegoen itsusia,

91
00:05:06,506 --> 00:05:10,363
zoritxarrekoa, emakume
apaiza, moja edota prostituta,

92
00:05:10,590 --> 00:05:13,260
inork bere bide bera ez egiteko.

93
00:05:13,600 --> 00:05:17,086
Eta horrela bi gauza behintzat
ukatu zitzaizkion Safori:

94
00:05:17,110 --> 00:05:21,039
poeta bikaina izatea eta
aldi berean emakume izatea.

95
00:05:23,880 --> 00:05:26,090
Maitasunak barrenak
astindu dizkit,

96
00:05:26,400 --> 00:05:29,150
Mendian haizeak arteei
erasaten dien bezala

97
00:05:36,890 --> 00:05:39,611
Saforen testu zatiak
askotarikoak dira:

98
00:05:39,635 --> 00:05:44,019
ospakizun testuak daude, Adonis
izeneko Jainkoari eskainitako errituala,

99
00:05:44,044 --> 00:05:45,130
gau osoko festak…

100
00:05:45,150 --> 00:05:48,122
Safok gehien aipatzen
zuen Jainkosa Afrodita da

101
00:05:48,146 --> 00:05:50,220
eta askotan gurtzen ditu Musak.

102
00:05:50,270 --> 00:05:54,170
Asaldagarriak dira oso Eros
jainkoari buruzko testuak.

103
00:05:54,460 --> 00:05:57,113
Safok pasioari
buruz hausnartzen du,

104
00:05:57,137 --> 00:05:59,560
mota askotako
idealizazioak eraginez,

105
00:05:59,810 --> 00:06:03,720
ahots eder eta apartekoarekin,
energia berezia hedatzen.

106
00:06:03,745 --> 00:06:06,148
Safok poesian
maitasuna jarri zuen,

107
00:06:06,172 --> 00:06:07,920
desioaren plazera eta mina.

108
00:06:08,090 --> 00:06:13,095
Safok erakusten du sedukzioa erotikoa
eta poetikoa izan daitekeela aldi berean.

109
00:06:13,119 --> 00:06:15,460
Saforen poesia
natura da, naturakoa.

110
00:06:15,810 --> 00:06:17,930
Safok fintasuna maite du,

111
00:06:18,150 --> 00:06:20,250
edertasun eta
argitasun desio fina.

112
00:06:20,420 --> 00:06:23,034
Safok hiltzea ere desio du,

113
00:06:23,058 --> 00:06:25,780
maitasunaren ezinak
ikusten dituenean.

114
00:06:29,360 --> 00:06:30,500
Erregutzen dut:

115
00:06:30,520 --> 00:06:32,240
ospa dadila festa orain

116
00:06:32,450 --> 00:06:33,900
lur azpian nagoenean

117
00:06:34,000 --> 00:06:36,640
eta merezi dudan
ohorea lortzen dudanean

118
00:06:42,620 --> 00:06:45,600
Safok bazekien gaur berari
buruz hitz egingo genuela.

119
00:06:45,750 --> 00:06:47,340
Musekin egin zuen lan.

120
00:06:47,560 --> 00:06:50,382
Konplexurik gabe eta
anbizioz adierazi zuen hori,

121
00:06:50,406 --> 00:06:51,708
bere buruaz harro.

122
00:06:51,732 --> 00:06:53,874
Koplari gisa heroi
bilakatu nahi zuen;

123
00:06:53,898 --> 00:06:57,690
etorkizunak emango zion sari
handiena hilezkortasuna zen.

124
00:06:58,060 --> 00:07:01,272
Guk gaur berari buruz
miresmenez hitz egitea.

125
00:07:01,297 --> 00:07:04,885
Hau Ikusgela da, literatura
unibertsalari irekitako gela bat.

126
00:07:04,910 --> 00:07:07,720
Mundua beste begi
batzuekin idazteko,

127
00:07:08,090 --> 00:07:10,840
mundua beste letra
batzuekin ikusteko.