File:AGAD (16) Rachunek wydatków, Pudło 660-9 s. 86.png

„Rachunek wydatków” na zorganizowanie formujących się w Niemczech oddziałów.
Rachunek wydatków poczynionych na wsparcie i wysyłki oficerów do formujących się w Niemczech oddziałów za czas od dnia 25 lutego do 14 kwietnia 1864 r.
W 1861 r. uroczystości żałobne i msze w intencji księcia Adama Jerzego Czartoryskiego i Joachima Lelewela stały się pretekstem do ożywienia polskiego ruchu narodowego w zaborze pruskim. Podczas demonstracji z okazji obchodów rocznic historycznych śpiewano pieśni religijne i patriotyczne. W Wielkopolsce powstało również Towarzystwo Narodowe, organizacja spiskowa zlikwidowana przez policję w listopadzie 1862 r. Jesienią tegoż roku, wysłannik warszawskiego Komitetu Centralnego Julian Łukaszewski prowadził w Poznańskiem agitację na rzecz powstania w zaborze rosyjskim. Według planów warszawskiego kierownictwa Poznańskie podobnie jak Pomorze oraz Galicja miało spełniać role zaplecza dla dostaw sprzętu wojennego i ludzi.
Wybuch powstania w Królestwie Polskim przyjęto w Wielkopolsce z radością. Popularny, założony w 1859 r. z inicjatywy Hipolita Cegielskiego, „Dziennik Poznański”, pomimo początkowej krytyki, już w numerze z 29 I 1859 r. dostrzegł, że powstanie ma narodowy charakter i chwaląc męstwo walczących. Tymczasem rząd pruski obsadził granicę z Królestwem Polskim kordonem wojska. 1 II 1863 r. władze wydały odezwę uznającą każdy przejaw poparcia udzielonego powstaniu za zdradę stanu, podlegający surowym karom. W lutym 1863 r. Otto von Bismarck zawarł w Petersburgu porozumienie z rządem rosyjskim o współpracy w zwalczaniu polskiego wystąpienia zbrojnego (tzw. konwencja Alvenslebena).
W Poznaniu od końca lutego 1863 r. działała organizacja, od nazwiska kierującego zwana Komitetem Działyńskiego, zbierająca powszechny, lecz dobrowolny podatek narodowy (duże sumy wpłacał sam Działyński). Komitet miał też zajmować się zakupem broni i amunicji, dostawami sprzętu wojennego i formowaniem ochotniczych oddziałów, całkowicie wyposażonych i z własnym dowództwem. Formacje te przedostawały się po kryjomu przez granicę. Oddziały powstańcze rozbite przez wojska rosyjskie wracały na teren Księstwa Poznańskiego i Pomorza, organizując się tu na nowo. Wiele z nich walczyło na terenie województwa mazowieckiego, a w rosyjskiej części województwa kaliskiego stanowiły nawet przeważającą część sił powstańczych. Akcją werbunkową z ramienia sekcji wojskowej Komitetu zajęli się komisarze powiatowi. Przewidywano wystawienie armii powstańczej z Księstwa w sile około 10000 ludzi. Już 8 II 1863 r. oddział utworzony przez Kazimierza Mielęckiego wziął udział w pierwszej potyczce. Pod koniec lutego wkroczyło do Królestwa Polskiego 600 ludzi pod komendą Antoniego Garczyńskiego. Trzy główne oddziały zorganizowano pod dowództwem Edmunda Taczanowskiego oraz Francuzów Emila Faucheux i Leo Younga de Blankenheim, które odniosły później zwycięstwa m.in. w bitwach pod Nową Wsią i Pyzdrami. W kwietniu 1863 r. Young zginął w starciu pod Brdowem, a w maju tegoż roku oddział Taczanowskiego został pobity pod Ignacewem.
Z komitetem Działyńskiego współpracował Aleksander Guttry, komisarz tajnego Rządu Narodowego w Warszawie na Poznańskie. W maju 1863 r. policja pruska wykryła działalność komitetu i aresztowała większość jego działaczy. Działyński zbiegł do Królestwa Polskiego gdzie walczył jako zwykły żołnierz w oddziale Edmunda Taczanowskiego (który wcześniej sam zorganizował i wyposażył). Po jego rozbiciu udał się na emigrację. Los wygnańca wybrał także Aleksander Guttry, który zamieszkał w Brukseli.
Powołany w maju 1863 r. nowy Komitet tzw. Wielkopolski kontynuował dostawy broni i organizowanie formacji wojskowych, choć już na mniejszą skalę. 22 XI 1863 r. po rozwiązaniu komitetu, na czele nowej organizacji, obejmującej wszystkie zimie polskie pod panowaniem pruskim za wyjątkiem Śląska, stanął Julian Łukaszewski. Tylko nieliczne oddziały powstańcze przedostawały się do Królestwa Polskiego. Wczesną wiosną 1864 r. udało się to Franciszkowi Budziszewskiemu oraz Edmundowi Callierowi. Z tego okresu pochodzi prezentowany spis wydatków na wsparcie i wysyłki oficerów do formujących się oddziałów. Ostatni większy oddział z Księstwa pod dowództwem Budziszewskiego został rozbity pod koniec marca 1864 r. Po aresztowaniu 10 IV 1864 r. dyktatora Romualda Traugutta powstanie zaczęło dogasać.
Ocenia się, że łącznie w powstaniu w latach 1863–1864 walczyło 6–7 tys. ochotników z Wielkiego Księstwa Poznańskiego.
Miejsce: Drezno
Opis zewnętrzny: Oryg., rkps, jęz. polski, akta luźne, bifolium, karty o wymiarach 145x225 mm
Miejsce przechowywania: Rząd Narodowy powstania 1863-1864. Archiwum Izby Obrachunkowej, sygn. 660/9, s. 86-87