File:Astrolabium gemaakt door of toebehoord hebbende aan Zacharias Jansen, NG-KOG-1691.jpg

Nederlands:

Identificatie
Titel(s): Astrolabium gemaakt door of toebehoord hebbende aan Zacharias Jansen
Objecttype: astrolabium
Objectnummer: NG-KOG-1691
Opschriften / Merken: datum, m. mater: ‘1636’signatuur, m. mater: ‘ZACHARIAS JANSEN MIDELBURG ANNO 1636’
Omschrijving: Instrument van verschillende metalen voor graadmeting gevormd zoals een groot plat rond horloge. Met inscriptie 'ZACHARIAS JANSEN MIDELBURG ANNO 1636'. Limbus: indeling in 2 x 1-12 uren en 0-90-0-90 graden. Index zonder gradenindeling. Rete: Ecliptica met de namen en tekens van de dierenriem. Daarbinnen, met naame en teken, 15 vaste sterren en daarbuiten 20 vaste strren. Timpaan: twee schijven voor poolhoogten 49 en 52 graden, 46 en 55 graden. Noord-zuidmeridiaan, horizon rectus, kreeftskeerkring, evenaar, steenbokskeerkring, horizon obliquus, hoogteparallellen, azimutlijnen, dageraadslijn, schemeringslijn, lijnen van de twaalf huizen (I-XII), lijnen van de 1-12 uren. Mater: inscriptie. Dorsum: Rand waarop de namen van de dierenriem, maanden en dagen en schaalverdeling 90-0-90-0 graden. Bovenste helft: 1-12 uren. Onderste helft: schaduwkwadrant. Alhidade zonder gradenindeling.

Vervaardiging
Vervaardiger:
Plaats vervaardiging: Duitsland (mogelijk)
Datering: 1600 - 1636
Materiaal: zilver koper ijzer
Techniek: smeden / snijden / vergulden / klinken (bevestigen) / graveren (inkerven)
Afmetingen: d 6,5 cm.

Toelichting
Zacharias Jansen, geboren ca. 1588, was brillenslijper en kramer (en valsemunter) te Middelburg. Zijn naam is in verband gebracht met de uitvinding van de telescoop. Vast staat slechts, dat hij een dergelijk instrument in zijn bezit heeft gehad. Een in het Zeeuws Museum bewaarde telescoop (inv.nr. G 1717) wordt aan hem toegeschreven. Volgens de huwelijksacte van zijn zoon, zou Zacharias Jansen vóór 1634 zijn overleden (Rooseboom, p 80. Nagtglas geeft als sterfjaar 1642, p 476). Het jaargal op de mater is echter ondubbelzinnig '1636'. Overigens vertoont het astrolabium veel overeenkomst met Duitse astrolabia uit de tweede helft van de zestiende eeuw. De inscriptie lijkt dan ook betrekking te hebben op de eigenaar van het instrument en niet op de maker. Misschien dat Zacharias het heeft aangeschaft tijdens een vaqn zijn Duitse reizen (Frankfurter Messe,1608, Ernst p. 32!).

Onderwerp
Wanneer: 1636 - 1636
Waar: Middelburg
Wie: Zacharias Jansen

Verwerving en rechten
Credit line: Bruikleen van het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap
Verwerving: bruikleen 1910
Copyright: Publiek domein