File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Wajangfiguur van karbouwenhuid pauzeteken TMnr 1772-776.jpg

Nederlands: Wajangfiguur. Wajangfiguur van perkament voorstellende een kayon. De kayon, die ook wel gunungan genoemd wordt, is het belangrijkste hulpmiddel bij een wajangvoorstelling. Een kayon kan zowel bij Wayang Golek als bij Wayang Kulit gebruikt worden. Het is een schaduwfiguur van perkament, die de zetel van de goden afbeeldt (de berg Semaru op Java) en de levensboom, die symbool staat voor de goddelijkheid van het leven.

Deze kayon wordt de Gunungan Blumbangan genaamd en wordt geassocieerd met de vrouwelijke yoni. Dit is te zien aan de vijver met water in het midden, waarin de wortels van de book zich bevinden. (David Levine; Leather Gods and Wooden Heroes; Singapore, Times Editions 2005)

De kayon heeft vele functies. Als verbeelding van de kosmische orde van het heelal, staat de pop voor een opvoering in het midden van het scherm, met soms daarachter de clownbediende Semar. Beide staan aan de kant van de poppenspeler opgesteld. De kayon brengt de poppen tot leven. Aan het begin van de opvoering zet de dalang de kayon aan de zijkant om te symboliseren dat de voorstelling de mythische heilige wereld van schaduwen is binnengegaan. Tijdens de opvoering geeft de kayon plaatsveranderingen aan of de opkomst van een belangrijke persoonlijkheid. De kayon kan ook dienst doen als decorstuk. Het kan een paleis voorstellen, een rots, een bos of een kluizenaarswoning. Ook kan de kayon een rivier, wind, vuur en water voorstellen, als de dalang de Gunungan wild laat bewegen over het scherm. Dit wordt gara-gara genoemd. Tijdens een conventionele middernacht opvoering staat de Gunungan rechtop en in de laatste scene staat de Gunungan links. Na afloop staat de Gunungan weer in het midden van het scherm.

Bij deze kayon staat aan de basis een trap afgebeeld, die eindigt bij een vijver. Daarboven zijn twee dieren te zien naar elkaar zijn toe gedraaid. Het is hier niet te zien wat voor dieren; meestal zijn dit een tijger en een wilde buffel, of twee leeuwen, of een tijger en een zwijn. In de takken van de boom zijn vogels en apen te zien. De takken lopen uit in bloemen.

. Wajangfiguur van karbouwenhuid, pauzeteken