File:KOŚCIÓŁ PARAFIALNY PW. PODWYŻSZENIA KRZYŻA ŚWIĘTEGO I ŚW. MIKOŁAJA W SŁAWKOWIE, fot. M. Klag (MIK, 1999) (3533790840).jpg

I Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego, 15-26 września 1999

Stojący pośród wiekowych lip kościół parafialny w Sławkowie nosi podwójne wezwanie: Podwyższenia Krzyża Świętego oraz św. Mikołaja. Na początku, kiedy świątynia powstawała, jej patronem był św. Jan Chrzciciel. Wznoszenie obecnego kościoła rozpoczęto w 2. poł. XIII w. i przypuszczalnie nie został on ukończony w takim kształcie, jaki zamierzano mu nadać. Zbudowano wówczas tylko jego część – prezbiterium z fragmentem nawy. Pozostałą część świątyni dokończono w 2. poł. XV w. Całość przebudowano w XVIII i XIX w. Sławkowski kościół parafialny otaczają drzewa oraz mur z bramą „strzeżoną” przez posągi świętych Piotra i Pawła. Jest on jednonawową budowlą z krótkim, prosto zakończonym prezbiterium, szerszą i wyższą od niego nawą oraz wieżą od strony zachodniej. Wczesnogotyckie prezbiterium, zbudowane z cegły na fundamencie kamiennym, opięte jest szkarpami i ozdobione fryzem. Również ściany nawy zostały wzmocnione szkarpami oraz otynkowane. Na wieży nakrytej barokowym hełmem znajdują się dzwony; niegdyś miała ona funkcję obronną. W jej przyziemiu mieści się kruchta. Nawa główna położona jest trzy stopnie poniżej poziomu kruchty. Ściany nawy zdobi ornamentalna polichromia, a nakrywa ją drewniany strop z malowidłem przedstawiającym koronację Matki Bożej oraz czterech ewangelistów. W nawie znajdują się późnobarokowe ołtarze św. Anny i św. Mikołaja oraz umieszczona w ścianie, kamienna, romańska chrzcielnica z drewnianą pokrywą. Prezbiterium, otwarte do nawy szeroką, ostrołukową arkadą, nakryte jest sklepieniem krzyżowo- żebrowym ze zdobionymi, rzeźbionymi zwornikami. Na jednym z nich widnieje baranek z chorągiewką, na drugim róża. Centralne miejsce w prezbiterium zajmuje barokowy ołtarz z 2. poł. XVII w. z drewnianym, rzeźbionym przedstawieniem Ukrzyżowanego i aniołami trzymającymi narzędzia Męki Pańskiej. Po obu stronach prezbiterium ustawione są stalle, zdobione na zapleckach malowanymi wizerunkami apostołów. W dolnej części południowej ściany prezbiterium wmurowano wykuty w kamieniu nagrobek Sebastiana Nyskowskiego, starosty sławkowskiego. Na północnej ścianie nawy znajduje się kamienny nagrobek biskupa Kajetana Sołtyka. Powstały po 1788 r., przedstawia wizerunek biskupa z herbem jego rodu na tle draperii podbitej gronostajami oraz dwie kobiece rzeźby.

---

Parish Church of the Elevation of the Holy Cross and of St Nicolas in Sławków

Hidden behind ancient linden trees, the parish church in Sławków carries a double invocation: of the Elevation of the Holy Cross, and of St Nicolas. When it was first built, the church had St John the Baptist as its patron. The construction of the present church commenced in the latter half of the 13th century, and it was probably not built to the original design. Only parts were completed – the chancel, and a fragment of the nave. The works were continued in the latter half of the 15th century. The whole was remodelled in the 18th and then 19th century. The Parish Church in Sławków stands among trees and is surrounded by a wall ‘guarded’ by the statues of St Peter and St Paul. It is a oneaisle structure with a short, straight chancel, a wider and higher nave, and a tower to the west. The early-Gothic chancel, built of brick upon a stone foundation, is clasped with buttresses and decorated with a frieze. Also the walls of the nave were reinforced with buttresses and covered with plaster. The tower, topped with a Baroque cupola, contains a belfry; in the past it performed a defensive function. On the ground floor, it incorporates a porch. Three steps ascend from the porch to the nave. The walls are covered with a decorative polychromy, and in the wooden ceiling, a painting with the Coronation of the Virgin Mary and four Evangelists. Late-Baroque altars are devoted to St Anne and St Nicolas. A Romanesque baptismal font is made of stone and covered with a wooden cap. The chancel, which opens to the nave through wide, lancet arcades, is covered with a crossribbed vault with decorative keystones. Centrally placed within the chancel, the Baroque altar dating to the second half of the 14th century accommodates a wood-carved scene of the Crucifixion with angels holding instruments of the Lord’s Passion. Both sides of the chancel are lined with stalls, their backs bearing painted images of the Apostles. Incorporated into the lower part of the southern wall is a tombstone of Sebastian Nyskowski, a starost of Sławków. In the northern wall of the nave is another, of Bishop Kajetan Sołtyk. Carved in 1788, the tombstone portrays the bishop with his family coat-of-arms against the background of ermine-lined drapery, accompanied by two female figures.