Category:Acelda Unip Lda.

From Wikimedia Commons, the free media repository
Jump to navigation Jump to search
Deutsch: Die Acelda Unip Lda. produziert in der Aldeia Darasula, Suco Gariuai, Verwaltungsamt Baucau, Gemeinde Baucau, Osttimor Kosmetikprodukte aus Lichtnussöl (Kukuinussöl). Staatspräsident Francisco Guterres besichtigte die Firma am 16. Dezember 2020. [1]
Tetun: ACELDA LORI MINA-KAMII TIMOR-LESTE BA ESTADUS UNIDUS AMÉRIKA NO XINA

Baucau, 16 dezembru 2020 Prezidente Repúblika, Francisco Guterres Lú Olo, vizita fatin prosesamentu mina-kamii, fós-rai no sabaun, husi Kompañia Acelda, iha Aldeia Darasula, Suku Gariuai, Baucau Vila. Diretór Kompañia Acelda, Higino da Costa Freitas, ba Xefe Estadu esplika kompañia ne’e harii iha tempu okupasaun Indonézia iha 1996, ho negósiu sosa produtu lokál hanesan kamii, nú-maran, fore-rai no foremungu, to’o 1999, bainhira kompañia ne’e hapara nia atividade ho realizasaun referendu ne’ebé permite Timor-Leste hetan nia liberdade no restaura nia independénsia iha 2002. Iha 2003, kompañia ne’e hahú fila fali nia atividade negósiu hodi sosa produtu lokál. “ Ami hili produtu lokál tanba ita haree ida ne’e hanesan prioridade tebes, hanesan setór ne’ebé produtivu i hanoin katak ita hanesan nasaun ona ita labele depende beibeik ba importansaun, maibé ita hakarak promove ita-nia produtu lokál, hasa’e nia produsaun i neneik bele halo transformasaun fali ba produtu sira seluk ne’ebé baibain ita importa husi rai-liur”, esplika Higino da Costa Freitas, ne’ebé informa Acelda komesa halo transformasaun kamii-musan ba mina iha 2005, hafoin halo parseira ho kompañia ida husi Estadus Unidus Amérika. Husi ne’eba, kompañia ne’e komesa halo esportasaun mina-kamii ho litru 200 ho kuantidade barel 50, tinan ida dala tolu ba Hawai, Estadus Unidus Amérika. Hahú 2017 to’o agora, hafoin hetan tiha “Sertifikadu Orgániku”, husi “organizasaun ida ho sede iha Olanda, ne’ebé taumatan ba produtu sira orgániku”, kuantidade esportasaun mina-kamii ba Estadus Unidus Amérika, aumenta ba barel 76. “Tinan ida dala rua sira mai halo audit (auditoria), peskiza ba ai-horis, ba rai, ba buat hotu-hotu. Depois ita liu maka sira fó sertifikadu ne’e”, Higino da Costa Freitas, esplika prosesu atu hetan “Sertifikadu Orgániku”. Kamii-musan ne’ebé Acelda sosa mai husi suku viziñu sira hanesan Bucoli, Triloka, Ostico, Uatulari no Suku Loilubu. “Bainhira la to’o ami foti husi Venilale, Quelicai, Lospalos no Viqueque”. Acelda ne’ebé oras ne’e iha kolaboradór permanente hamutuk na’in-10 no la permanente na’in-16 ne’e, halo esportasaun mina-kamii ba mós Xina. “Ema sira iha Xina seidauk hatene ita-nia produtu ne’e, ita foin hahú iha 2018, ita haruka foufoun ba bidón lima, tuir fila fali ita haruka bidón 10, foin lalais ne’e ita harukatan bidón 15. Ne’ebé sira halo hela promosaun iha Xina ne’eba, tanba ita-nia produtu ne’e, produtu-foun ida ba sira”, nia konta. Iha tinan ne’e, tan razaun pandemia Covid-19, Acelda halo de’it esportasaun dala ida de’it ba Estadu Unidus Amérika. Relasiona ho fós-rai, Acelda dalabarak sosa hare-kulit husi Manatutu, Baucau no Viqueque, ho folin kada kilograma ne’ebé sosa husi agrikultór sira maka, haree-kulit mutin $ 0.40 no no haree-kulit mean $ 0.50. Hafoin transforma tiha ba fós maka sira distribui fali ba super merkadu sira iha Dili, ho fós-rai mean, kilograma ida ho folin dolar 1,50 no fós-rai mutin, fa’an ho dolar ida kada kilograma. Kompara ho 2018 no 2019, bainhira Acelda bele sosa haree kulit tonelada 100 husi agrikultór sira alende husi munisipiu tolu iha lorosa’e, mós sosa iha Maliana, Ainaro no Manufahi. Iha tinan ida ne’e, tan falta udan-been no razaun Covid-19, Acelda sosa de’it haree kulit tonelada 80. Kona-ba produsaun sabaun, ne’ebé hahú prodús iha 2016, Acelda prodús sabaun oin rua: sabaun-been no isin, ne’ebé distribui ba otél balu iha Dili laran. Dezafiu ne’ebé Acelda hasoru relasiona ho negósiu produsaun sabaun, maka kompetisaun ho produtu sira importasaun. “Iha kompetisaun, ita lakon ho produtu importasaun. Entaun buat ne’e lala’o. Entaun tama 2019, ha’u para total tiha”, esklarese Higino da Costa Freitas. Tanba ne’e, “ami hakarak rekomenda ba Sua Exelénsia, se bele karik, agora dadaun ita implementa “cesta básica”, ita inklui mós ita-nia produtu ne’e (sabaun), atu nune’e ema hotu bele hatene, bele haree katak ita-nia produtu rai-laran mós iha. Dezafiu bootliu ne’ebé Acelda hasoru iha sira-nia Aldeia Darasula maka laiha enerjia eletrisidade no durante ne’e sira uza de’it jeradór iha prosesu produsaun ba sira-nia produtu. “Ami hakarak rekomenda ba Sua Exelénsia Señor Prezidente Repúblika, husu ba Governu, sebele karik, dada hela ahi ne’e mai ami, para ami bele uza ahi-eletrisidade ne’e no fulafulan ami bele fó fali rendimentu ba Estadu”, afirma Higino da Costa Freitas, ne’ebé agradese vizita Xefe Estadu ba sira-nia fatin: “Ha’u kontente bainhira ema númeru um iha nasaun ninian mai vizita iha Kompañia Acelda. Nia haree diretamente saida mak ita halo sai realidade, la’os ko’alia ho ibun de’it, la’os nia rona ho tilun de’it, maibé nia haree ho matan katak ita halo duni buat ruma ba ita-nia rain ne’e”. Iha nia intervensaun bainhira vizita Eskola Sekundária Jerál 01 Baucau, ohin, Prezidente Francisco Guterres Lú Olo, hateten Timor-Leste presiza “oinsá atu harii ekonomia ida ne’ebe sustentável. Se ita halo ekonomia ida ita depende de’it ba osan mina-rai matan ida de’it ne’e susar tebetebes. Osan bele hotu iha tempu ida. Nune’e ita susar. Tanba ne’e, Estadu tomak tenki haree. I ha’u rasik hanesan Prezidente-da-Republika, ha’u asumi ida ne’e hamutuk ho Parlamentu no Governu, oinsá maka ita bele kaer metin ita-nia sustentabilidade nasaun ida ne’e ba oin. Katak Povu Timor tenki prodús rasik. Katak ita tenki independente ba ita-nia produsaun, ba ai-han ita-nian atu nune’e ita bele hakat ba oin”.

Mídia PR

Media in category "Acelda Unip Lda."

The following 8 files are in this category, out of 8 total.