File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Reliëf O 121 op de verborgen voet van de Borobudur TMnr 10015858.jpg

Nederlands: Negatief. Negatief waarop reliëf O 121 van de verborgen voet van de Borobudur te zien is. De verborgen voet van de Borobudur is de oorspronkelijke basis van het Buddhistische heiligdom dat rond 800 gebouwd is. In een latere fase van de bouw werd deze basis verborgen, waarschijnlijk om verzakking te verkomen. De verborgen voet loopt om het hele bouwwerk heen en bevat 160 reliëfs die tezamen de Mahakarmawibhangga verbeelden, een Mahayanistische tekst die de werking van de leer van Karma uiteenzet. Deze leerrede wordt aan Buddha toegeschreven en handelt over oorzaak en gevolg.

N.J. Krom en Th. van Erp duiden in hun standaardwerk over de Borobudur (Beschrijving van Barabudur (Den Haag: Martinus Nijhoff, 1920-1931)) de reliëfs van de verborgen voet aan als serie O. Op de reliëfs zijn voorbeelden van de theorie uitgebeeld: goede daden hebben goede gevolgen en slechte daden hebben slechte gevolgen. De reliëfs vallen in twee delen uiteen: O 1 tot en met O 117 verbeelden een aantal daden die leiden tot één en hetzelfde gevolg. De reliëfs O 118 tot en met O 160 tonen verschillende gevolgen van één oorzaak. De uiteenzetting van de leer begint bij de trap aan de oostzijde en ontrolt zich met de klok mee om het bouwwerk heen. De reliëfs moeten dan ook gelezen worden van rechts naar links.

Lange tijd was onbekend wat op de reliëfs van de verborgen voet stond afgebeeld. Hoewel de reliëfs al in 1885 waren ontdekt door Dr Ir J.W. IJzerman (1851-1932) kon de Franse geleerde Sylvain Lévi pas in 1929, op het zesde Congres van het Oostersch Genootschap, constateren dat het op de verborgen voet ging om een Buddhistische tekst: Mahakarmawibhangga. Lévi had in 1922 een manuscript uit 1411 met deze tekst ontdekt in Kathmandu, Nepal. De tekst bleek populair in de Burdhistische wereld te zijn en een aantal verwante teksten te hebben: twee Chinese werken, waarvan één vertaald was in 582 door Gautama Dharmaprajna en één tussen 980 en 1000 door T'ien si Tsai. Daarnaast bevat de Tibetaanse Kanjur twee werken met de titel Karmawibhangga. In 1933 publiceerde de archeoloog N.J. Krom een uitgebreide analyse van het Mahakarmawibhangga op de reliëfs van de bedolven voet. Hierin legt hij een relatie tussen de afbeeldingen op de reliëfs en de tekstpassages in het Mahakarmawibhangga.

Reliëf O 121 bevindt zich aan de noordzijde van de Borobudur en heeft volgens N.J. Krom betrekking op de paragrafen 59 en 60 van het Mahakarmawibhangga: LIX Door het rijpen van het slechte pad van de daad, de begeerlijkheid, ontstaan in de rijst-, gierst- en tarweoogsten, kaf, schimmel enz.; ook moet men door het rijpen van die daad aan anderen zijn levensonderhoud gaan vragen.

De inscriptie 'abhidya' (begeerlijkheid) boven de rechterhelft van reliëf O 121 bewijst dat paragraaf LIX hierop is voorgesteld. Op het rechtertafereel zien we een paviljoen met drie geheel onuitgewerkte personen. Daarnaast zijn een man en vrouw te zien bij een gierstveld. Opvallend is dat de aren naar boven staan en niet naar beneden hangen, zoals op O 65. Krom meent dat de hele groep begeerlijkheid zou kunnen weergeven en dat die begeerlijkheid vooral betrekking heeft op dat gierstveld, ook omdat de inscriptie juist boven genoemde man en vrouw staat. Het is ook mogelijk dat de begeerlijkheid zich in het paviljoen had moeten afspelen en het paar bij het veld het gevolg is.

LX Door het rijpen van het slechte pad van de daad, de gewelddadigheid, draagt de oogst geen vruchten, ook al is er veel gezaaid; ook krijgt men door het rijpen van die daad een afstotend uiterlijk. Op O 121b zitten een man en een vrouw op een rotsplateau. De man praat met twee personen tegenover hem; bomen sluiten het toneel links af. Niemand zou kunnen vermoeden dat het hier om gewelddadigheid ging, ware het niet dat het woord zelf, 'wyapad', erboven staat. Krom is geneigd te denken dat de beeldhouwer zich heeft vergist, maar de hoofdpersoon is verminkt en heeft het afstotende uiterlijk dat in de tekst genoemd wordt. (Uit: N.J. Krom, Het Karmawibhangga op Barabudur. Mededeelingen der koninklijke academie van wetenschappen, afdeeling letterkunde, deel 76, serie B, No. 8 (Amsterdam: Noordhollandsche Uitgevers-Maatschappij, 1933) 255-256).

Bronnen:

A.J. Bernet Kempers, Borobudur. Mysteriegebeuren in steen. Verval en restauratie. Oudjavaans volksleven (Wassenaar 1973/gewijzigde herdruk); Van Erp, Th., Krom, N.J., Beschrijving van Barabudur (Den Haag: Martinus Nijhoff, 1920-1931); N.J. Krom, Het Karmawibhangga op Barabudur. Mededeelingen der koninklijke academie van wetenschappen, afdeeling letterkunde, deel 76, serie B, No. 8 (Amsterdam: Noordhollandsche Uitgevers-Maatschappij, 1933).. Reliëf O 121 op de verborgen voet van de Borobudur