File:MCC-41087 Dubbel gaffelkruis met borduurwerk met legende H. Laurentius, met Sixtus II en keizer Valerianus (7).tif

Nederlands: De achterzijde van het dubbele gaffelkruis laat scènes uit het leven en de marteling van St. Laurentius zien, een diaken te Rome, die in 258 onder keizer Valerianus, drie dagen na de dood van paus Sixtus II, gemarteld werd. De taferelen spelen zich af onder baldakijnen. Deze vertonen de ezelsrugboog, doorkruist door twee zich krommende acanthustakken en nissen met figuurtjes (Jansen 1948, type Vc, p. 83-84). De architectuur in de zij-armen van het kruis lijkt op van terzijde geziene portalen van kerken met beelden en face en in profiel. De onderste scène toont de onthoofding van de geblinddoekte paus, die geknield in gebed is, in afwachting van de zwaardslag van de beul achter hem. De tiara staat naast hem op de grond.Laurentius wordt door twee omstanders weggevoerd. In het tafereel daarboven leiden onguur ogende soldaten hem ten tweede male voor aan rechter Decius, een oudere man met witte baard en tulband.

In het kruisgedeelte ligt de heilige op de voorgrond vastgebonden op het rooster. Naast het rooster staat een mand met houtblokken. Twee beulen met verbeten gezichten stoken het vuur op. Hun houding doet stijf en onnatuurlijk aan. Rechts van hen een soldaat met een lans. Vóór het rooster zit een derde beul, de vlammen aanwakkerend met een blaasbalg. Keizer Valerianus, met de scepter in de hand, kijkt toe. Op de achtergrond staan toeschouwers in kleine groepjes bijeen. Midden bovenaan een wimberg met middennis, waarin het wapen van Alkmaar, een torenburcht, is aangebracht. De voorkant van het gaffelkruis is gesleten. In het kruisgedeelte wordt Laurentius voor de eerste maal voor de rechter gebracht, die gezeten is in een interieur met gedamasceerde achterwand. Men eiste van hem, dat hij het vermogen der Kerk, dat hij beheerde, zou uitleveren. Wijzend op de groep armen en zieken, waaronder een blinde die door een kind geleid wordt, en met een spreekgebaar toont Laurentius de rechter de ware schatten der Kerk. Op de achtergrond links enkele gerechtsdienaren. De scène daaronder laat de gewelddadige overbrenging zien van de heilige naar de gevangenis, waarbij geschopt en geslagen wordt. Van het onderste tafereel is alleen het baldakijn bewaard gebleven.

Techniek: voor het borduurwerk is gebruik gemaakt van gouddraad en veelkleurige floszijde. De baldakijnen, de achtergrond en de -ten dele ontbrekende- omlijsting zijn van gelegd en gehecht goudraad, soms over een vulling heen. De nimbi zijn van gelegd gouddraad met hechtsteken van gele zijde. Verdere borduurtechnieken: floszijde in ingrijpsteek (gewelven, albe, onderkleding), lazuurtechniek (gewaden), point miniature (gezchten en handen). De attributen van gelegd goud- en zilverdraad, de tegelvloeren van gelegdgouddraad over zijde.