File:MCC-42629 Schoorsteenfries, Antonius met boek, omgeven door duivels, rechts wildeman en wildevrouw (1).tif

Nederlands: Het schoorsteenfries toonde oorspronkelijk drie aan de bovenzijde halfrond afgesloten, ondiepe nissen met figuratief beeldhouwwerk. De vlakke gedeelten naast de nissen zijn gevuld met rankwerk. Het rechtergedeelte van het fries, met twee figuratieve voorstellingen, bleef bewaard.

De oorspronkelijk middelste nis, nu de linker, toont de heilige Antonius Abt. Hij is afgebeeld als halffiguur met lange gespleten baard en snor en houdt een geopend boek met twee handen voor zich. Enkele bladen heeft hij tussen duim en wijsvinger van zijn linkerhand geklemd. Onder zijn linkerarm komt zijn attribuut, het varkentje tevoorschijn uit de plooien van Antonius' mantel. De heilige wordt belaagd door vier duivels. Links en rechts bovenaan wordt hij bij de schouders en kap gegrepen door twee gevleugelde duivels met vrouwenborsten. De linker heeft een hondekop en een tweede hoofd op haar buik. De rechter heeft een roofdierbek en hanekam (?) en is tevens voorzien van een lange staart. Zij likt Antonius' kap. De duivel links onderaan heeft een vogelkop en vleugels. Die rechts onderaan grijpt Antonius met een klauw bij zijn mantel. Hij heeft een lange, kromme snavel, bokkenhoorns en een vlerkachtig aangroeisel tussen schouder en klauw.

Antonius is gekleed in een monnikspij en heeft een kap op het hoofd.

In de rechternis zien we links een behaarde wildeman en rechts een naakte wildevrouw met lang, loshangend haar. Zij houden samen een drinkkan vast. Tussen hen in hangt een wapenschild aan de riem aan een haak. De figuren buigen zich over het schild naar elkaar toe. De wildevrouw heeft haar linkerhand op de hoek van het schild gelegd. De wildeman draagt in zijn linkerhand een knots, die hij in een onnatuurlijke houding links naast het schild houdt. Hij heeft zijn rechterbeen gebogen en opzij geplaatst, terwijl zijn linkervoet onder de onderrand van het schild verdwijnt. De wildevrouw heeft haar linkerbeen recht naar voren geplaatst zodat ook haar linkervoet onder het schild schuilgaat.

Het symmetrische rankwerk tussen beide nissen vormt een dubbele rondboog, waaruit in het midden twee gekrulde ranken met kleine bloemen naar beneden hangen. Deze bloemen, en vermoedelijk alle andere op het fries, hebben de vorm van twee naar buiten krullende bladeren waartussen een gedraaide punt met parelrand. Direct onder de ranken is de Griekse letter Tau zichtbaar, die verwijst naar Antonius Abt, die vaak met een Tau-staf wordt afgebeeld. Aan de bovenzijde van de dubbele boog ontspringen twee drievoudige ranken, waarvan de bovenste twee scheuten in het midden naar elkaar toebuigen om een hart te vormen waarin een bloem ontstpruit. De middelste twee twijgen golven eerst zijwaarts en dan naar boven, waar zij in een bloem eindigen, terwijl de onderste, nu bijna verdwenen, naar beneden en naar binnen krullen. Naast de rechternis nog een aanzet van een mogelijke rondboog, waarboven een rank met twee uitlopers, die weer in bloemen en blaadjes eindigen. De rondbogen ontspringen overigens aan de omlijsting van de nissen, die door groeven en bladknoppen eveneens een vegetatief karakter heeft. De ranken worden begeleid door kwartholprofielen.

Het fries wordt aan de onderzijde afgesloten door een geprofileerde rand, bestaande uit (van boven naar beneden) een kraalprofiel met neuslijst, een kwarthol en een kraal, gescheiden door platte bandjes. In het holprofiel op regelmatige afstanden rozetten, waarvan er één bewaard bleef, en korte rankjes, waarvan er nog drie resten. Het rechter rankje toont bramen (?), het middelste eikels.

Polychromie: Resten van meerdere witlagen. Geheel links onderaan bij de duivel hieronder mogelijk rood. Verder resten van een zwarte laag en van een bruinige, lak-achtige laag. De afwerking is moeilijk te onderscheiden vanwege de verwering en de inwerking van vocht en riooldampen. Onder de rozet twee moderne, blauwe strepen.

Techniek: NB achterzijde en onderrand niet bekeken. Uitgevoerd in hoog-reliëf. De gaatjes in de bladeren zijn uitgeboord. Waarschijnlijk oorspronkelijk relatief fijn bewerkt. Diagonale groeven van een puntbeitel op de bovenzijde en op de rechterzijkant, geheel onderaan. Op dit vlak sloot waarschijnlijk de kraagsteen aan waarop het fries rustte.

Staat: In het midden is een gat gemaakt, voor de afvoerpijp van het riool; max. b. 9,5 cm en max. h. 7 cm. Het fries was schuin doorgebroken van de rozet tot langs de nis met de wildeman en wildevrouw. De scheur is gedicht en langs de breukranden aangevuld. De delen zijn onderling met grote metalen pennen aaneengezet. Zie opm. Bovenaan in het midden van het schild zijn vier gaten zichtbaar, waarschijnlijk van een nu verdwenen luchter. Afgebroken: het linkergedeelte met waarschijnlijk nog één nis; een strook aan de rechterzijde; een groot deel van de onderrand, rechts; meerdere kleine delen van de randen. Krasjes en putjes links van de wildeman. Oppervlak sterk beschadigd en verweerd. De afwerking en de oppervlakte bladderen, vooral rechts.

In de achterzijde twee moderne, metalen oogjes.