File:Wat doet een Wikimedia-coordinator in de Koninklijke Bibliotheek, KB, 2 november 2023.pdf

An introduction about my role as the Wikimedia coordinator of the KB, national library of the Netherlands. I contribute to the development of the digital library, dealing with metadata, digital images, and context through Wikimedia projects like Wikipedia, Wikimedia Commons, and Wikidata. Apart from limited work on Wikipedia, my work includes sharing expertise, relationship management, consulting, and conducting courses, aimed at making KB's collections more visible and reusable for a global audience. I illustrate the impact of my work and talk about the inclusion of Wikimedia indicators in future KPI reports.

Internal session in the KB, dd. 2 november 2023. The presenter was OlafJanssen, Wikimedia coordinator at the KB.

Ik wil jullie graag in het komende kwartier vertellen wat ik concreet doe als Wikimedia-coördinator bij de Koninklijke Bibliotheek.

Wanneer ik mezelf aan nieuwe collega's voorstel, zeg ik altijd dat ze maar één woord hoeven te onthouden: Wikipedia. Dat is bekend bij de meeste mensen en dat is handig voor de collega's. Maar daarmee doe ik mezelf tekort, want ik doe veel meer dan alleen Wikipedia. Sterker nog, als er één ding is dat ik te weinig doe, dan is het wel Wikipedia. Dus ik wil jullie graag in ongeveer 12 tot 13 minuten uitleggen wat mijn werkzaamheden dan wel inhouden. Het is niet uitputtend, maar het is een begin, en daarvoor heb ik eerst enige context nodig.

Je kunt zeggen dat ik in algemene zin werk aan de ontwikkeling van de digitale bibliotheek van de Koninklijke Bibliotheek. Als je het over de digitale bibliotheek hebt, dan heb je het over een soort gouden driehoek: metadata, dat zijn beschrijvingen van gedigitaliseerde werken; digitale beelden, denk aan gescande kranten bijvoorbeeld; en context en verhalen over die gedigitaliseerde objecten.

Dit kun je ook in termen van Wikimedia-projecten uitdrukken. Het platform waar de context en de verhalen staan, is Wikipedia, met een gemeenschap van schrijvers en contentmakers. Als je het over beelden hebt in de Wikimedia-wereld, dan heb je het over Wikimedia Commons, waar alle beelden die Wikipedia gebruikt op staan, samen met een gemeenschap van makers en fotografen. En als je het over metadata hebt, dan heb je het over Wikidata, waar beschrijvingen van zo'n 110 miljoen objecten staan, waaronder ook objecten van de Koninklijke Bibliotheek.

In de loop der jaren ben ik deze drie projecten steeds meer als een samenhangend geheel gaan zien. Het zijn niet zozeer losse platformen, maar één samenhangende infrastructuur. Bijvoorbeeld, de beelden uit Commons worden op Wikipedia gebruikt, de data uit Wikidata wordt gebruikt om de beelden op Commons te beschrijven, en zo wordt er constant informatie en data tussen die platformen uitgewisseld. Dit is een soort samenhangende technische en sociale infrastructuur: de techniek biedt de platformen en de sociale kant bestaat uit de gemeenschappen die rond die projecten hangen. Het is een gratis, open infrastructuur die iedereen kan gebruiken.

Als Koninklijke Bibliotheek dragen wij bij aan die sociale machine, aan die infrastructuur, om onze collecties - onze beelden, verhalen en data - vindbaar, zichtbaar en herbruikbaar te maken. Wij nemen niet alleen uit die infrastructuur, maar wij geven ook terug; wij plaatsen onze beelden en onze metadata op die infrastructuur.

Wat doe ik dan concreet, heel praktisch in mijn dagelijks werk? Om één misverstand uit de wereld te helpen: ik schrijf heel weinig Wikipedia-artikelen. Wat ik wel doe, is kleine toevoegingen aan artikelen maken, zoals links toevoegen, vermeldingen corrigeren en spelfouten verbeteren. Maar ik schrijf niet eindeloos artikelen over de Koninklijke Bibliotheek of over onze collectieonderdelen. Wat ik wel doe, is veel meer ondersteunend en stimulerend. Ik maak bronmateriaal uit de Koninklijke Bibliotheek beschikbaar voor de gemeenschappen, zodat zij daarmee hun artikelen kunnen maken. Ik ondersteun en stimuleer mensen om met onze materialen aan de slag te gaan. Na 10 jaar heb ik veel kennis en ervaring opgedaan, zowel theoretisch als praktisch, en dat deel ik graag, want ik leer veel van de gemeenschap. Ik vind het ook belangrijk om dat weer terug te geven.

Ik onderhoud en probeer een netwerk uit te bouwen, ik probeer wat we doen te marketen en te promoten, en ik zorg ervoor dat ik een aantal indicatoren meet, omdat ik weet dat we nuttig bezig zijn. Daar schrijf ik dan ook rapportages en artikelen over.

Even kort, vijf van de rollen die ik vervul, heb ik uitgelicht.

1) Ten eerste zorg ik ervoor dat rechtenvrije beelden uit onze collectie, zoals gedigitaliseerde beelden van bijvoorbeeld de Flora Batava of middeleeuwse handschriften, atlassen of centsprenten, op Wikimedia Commons komen te staan, voorzien van metadata. En ik zorg ervoor dat onze collectiedata zo veel mogelijk in Wikidata terechtkomt. Voor wie doe ik dat? Eigenlijk voor de hele wereld, want de doelgroep van Wikimedia is iedereen. Dat is misschien heel breed, maar specifiek zijn er meer dan 100.000 contentmakers rond die Wikimedia-projecten. Dat is eigenlijk mijn belangrijkste doelgroep, want die moeten uiteindelijk aan de slag gaan met onze Koninklijke Bibliotheek-spulletjes. Ik merk ook dat er veel belangstelling is van binnenlandse en buitenlandse erfgoedinstellingen voor het werk dat ik doe, en zij willen ook graag gebruikmaken van onze kennis op Commons en op Wikidata. Ik zie ook dat er binnen de wetenschap, het onderwijs en in toenemende mate door ontwikkelaars gebruikgemaakt wordt van onze content die wij op Commons en Wikidata aanbieden.

2) Mijn tweede rol is die van relatiebeheerder, een soort accountmanager. Ik heb één been in de Koninklijke Bibliotheek en het andere in de Wikimedia-gemeenschap. Dat betekent ook dat ik deelneem aan activiteiten en bijeenkomsten van die gemeenschap. Bijvoorbeeld, overmorgen 14 november 2023 is er een hackathon in Utrecht waar veel Wikimedianen samenkomen, en daar ga ik ook naartoe uit persoonlijke interesse. Ik vind het leuk om te coden en met data te spelen, maar ik doe dat ook om de Koninklijke Bibliotheek daar zichtbaar te laten zijn. Ik krijg ook wel eens telefoontjes of e-mails van mensen uit die gemeenschap die een bijeenkomst willen organiseren maar nog geen zaal hebben. Dan weten ze dat ik toegang heb tot mooie vergaderzalen bij de Koninklijke Bibliotheek, vaak in het weekend, want het zijn veelal vrijwilligers die eraan werken. Dan regel ik dat ze die zalen kunnen gebruiken, met catering en schoonmaak erbij. Dat gaat meestal goed, en zo hebben we regelmatig bijeenkomsten van de Wikimedia-gemeenschap in de Koninklijke Bibliotheek. Ik krijg ook regelmatig verzoeken van Wikipediaschrijvers die op zoek zijn naar specifieke pagina's uit boeken of kranten die nog niet online staan. Wij hebben natuurlijk een enorme collectie, dus dan kan ik even een foto maken van de gevraagde pagina's en die opsturen, zodat zij hun Wikipedia-artikel kunnen verrijken.

3) Ten derde heb ik een rol als adviseur en consultant. Ik doe dit al 10 jaar, dus ik heb ondertussen aardig wat kennis en ervaring opgebouwd. Dat doe ik voor interne Koninklijke Bibliotheek-collega's en teams die iets met Wikimedia willen doen, maar ook voor collega-instellingen. Ik word ook regelmatig gevraagd om grotere of kleinere adviestrajecten te doen bij onze netwerkpartners.

4) Ten vierde vind ik het leuk om cursussen, workshops en trainingen te geven. Dat doe ik voor onze netwerkpartners, zoals openbare bibliotheken die willen weten wat zij aan Wikipedia kunnen hebben. Die trainingen zijn ook interessant voor de Wikipedia-gemeenschap zelf, die erg geïnteresseerd is in erfgoed. Zo kan ik kansen voor hen creëren en uitleggen hoe erfgoed en Wikimedia samen kunnen werken. Dit jaar heb ik al redelijk wat interne cursussen gegeven over Wikidata, Wikipedia, Wikimedia Commons en andere aan Wikimedia gerelateerde onderwerpen. Op 14 november as. geef ik een verdiepende cursus over Wikidata en de Koninklijke Bibliotheek en hoe die samenwerken.

5) Tot slot meet ik ook periodiek een aantal KPI's die ik bijhoud over de samenwerking met Wikimedia. Dat doe ik vooral om te laten zien dat ons werk aan Wikimedia impact heeft. Door onze beelden op Commons beschikbaar te maken, worden ze over de hele wereld gezien en miljoenen keren bekeken. Het is echt een belangrijk kanaal om onze content en data te delen. Die indicatoren meet ik heel nauwkeurig, en om dat toegankelijk te maken schrijf ik ook rapportages en uitgebreidere artikelen die we dan bijvoorbeeld op Zenodo publiceren, om echt te laten zien wat de impact van ons werk is en vooral wat de Koninklijke Bibliotheek daaraan heeft om onze doelstellingen te behalen. Er is nu sprake van dat volgend jaar in de jaarlijkse set KPI's die we aan het Ministerie van OCW moeten rapporteren, er ook een aantal indicatoren van Wikimedia in opgenomen kan worden.

Als je dit hele verhaal nog rustig wilt nalezen, dan is er op de Koninklijke Bibliotheek-website een wat langere pagina beschikbaar: https://www.kb.nl/over-ons/projecten/wikipedia-wikimedia